Cán bộ sở GD&ĐT Sơn La nhận 1 tỷ đồng để nâng điểm: Đối diện mức án tử hình?

Chuyên gia pháp lý cho rằng, các cán bộ Sở GD&ĐT Sơn La khai nhận 1 tỷ đồng trong mỗi trường hợp nâng điểm, do vậy có đầy đủ yếu tố cấu thành tội Nhận hối lộ.

Ngày 24/5, đại diện VKSND tỉnh Sơn La cho biết theo kết luận điều tra vụ gian lận điểm thi THPT Quốc gia năm 2018, 8 người bị đề nghị truy tố về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ theo điều 356 Bộ luật Hình sự 2015, gồm:

Trần Xuân Yến (cựu Phó giám đốc sở GD&ĐT tỉnh Sơn La); Nguyễn Thị Hồng Nga (chuyên viên phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng); Cầm Thị Bun Sọn (cựu Phó trưởng phòng Chính trị Tư tưởng); Đặng Hữu Thủy (cựu Phó hiệu trưởng trường THPT Tô Hiệu); Lò Văn Huynh (cựu Phó trưởng phòng Khảo thí Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La); Nguyễn Thanh Nhàn (cựu Phó trưởng phòng khảo thí Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La); Đinh Hải Sơn (cựu Thiếu tá, nguyên Đội phó đội giáo dục, Phòng an ninh chính trị nội bộ); và Đỗ Khắc Hưng (cựu Trung tá, cán bộ phòng An ninh chính trị nội bộ).

Mỗi trường hợp nâng điểm các cán bộ sở GD&ĐT Sơn La khai nhận 1 tỷ đồng, để rộng đường dư luận, PV Báo Người Đưa Tin đã có cuộc trao đổi với chuyên gia pháp lý Diệp Năng Bình – Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật (Đoàn luật sư TP Hồ Chí Minh).

Theo luật sư Bình, viêc Cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Sơn La vừa kết thúc điều tra vụ án gian lận thi cử, chuyển hồ sơ sang Viện KSND tỉnh đề nghị truy tố 8 bị can về tội “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo điểm a, khoản 2, điều 356 Bộ luật hình sự là chưa đúng bản chất của vụ việc, chưa đúng với việc định tội danh.

“Quan điểm của tôi cho rằng, việc định tội danh theo Điều 356, BLHS là rất có lợi cho các bị can và chưa đúng với bản chất sự việc, với mức án từ 05 năm đến 10 năm là không đảm bảo tính răng đe và phòng ngừa chung”, luật sư Bình nói.

Cũng theo luật sư Bình: Ở đây phải đề nghị truy tố các bị cáo và những người đưa tiền tội danh Đưa hối lộ và nhận hối lộ.

Bởi lẽ, Điều 354 Bộ luật hình sự quy định “Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào sau đây cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm”.

Trong đó, khoản 4 Điều này quy định: “Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình”.

Trong khi mỗi trường hợp nâng điểm, các cán bộ sở GD&ĐT Sơn La khai nhận 1 tỷ đồng, vì vậy, chiếu theo quy định của pháp luật, các hành vi của bị cáo có đầy đủ yếu tố để cấu thành tội Nhận hối lộ.

Luật sư Bình cũng nói thêm, ở đây không phải ngẫu nhiên mà các cháu tự nhiên được nâng điểm hoặc vì thương xót hoàn cảnh của cháu A, cháu B nghèo khó nên phải nâng điểm cho các cháu để các cháu có cơ hội được đổi đời. Ở đây, các bị can có sự chuẩn bị và nhận tiền để thực hiện hành vi nâng điểm cho những gia đình có chức quyền và có tiền.

Mỗi một trường hợp nâng điểm trung bình là một tỷ đồng và thực tế nhiều con em lãnh đạo được nâng điểm nên cần phải thay đổi tội danh với các bị can này sang tội nhận hối lộ mới đúng tội, đúng bản chất.

“Bên cạnh đó cần phải điều tra, làm rõ có hay không việc Giám đốc sở GD&ĐT Sơn La có hành vi nhận hối lộ để thực hiện chỉ đạo việc nâng điểm. Nếu có căn cứ cần xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật”, luật sư Bình nói.

Phụ huynh “mua điểm” cho con có thể bị xử lý tội Đưa hối lộ

Đồng tình với quan điểm này, Th.s – Luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng: Khi cơ quan điều tra đã có chứng cứ chứng minh là các đối tượng sửa điểm vì tiền, số tiền lên đến hàng tỷ đồng. Đồng thời thí sinh được sửa điểm, nâng điểm là do phụ huynh, gia đình đã chi tiền thì động cơ mục đích của vụ án hành vi sửa điểm, nâng điểm là đã rõ. Bản chất của vụ án ở đây là mua bán, chạy điểm, chạy trường chứ không chỉ đơn thuần thuần là vi phạm do chủ quan nóng vội hoặc do nể nang mà làm trái công vụ.

Như vậy, cơ quan điều tra sẽ phải làm rõ ai đã đưa tiền cho ai, đưa để làm gì? Nếu đã có căn cứ chứng minh người nhà hoặc phụ huynh của thí sinh đưa tiền cho người có chức vụ quyền hạn để yêu cầu người đó sửa điểm, nâng điểm cho con cháu mình đủ điểm vào một trường đại học nào đó thì đây là hành vi đưa hối lộ và hành vi nhận hối lộ, xử lý về hai tội danh tương ứng thì mới đúng bản chất của vụ việc.

Phụ huynh có hành vi mua điểm cho con có thể bị xử lý về tội Đưa hối lộ theo Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015. Cụ thể, người nào có hành vi trực tiếp hay qua trung gian đã đưa hoặc sẽ đưa cho người có chức vụ, quyền hạn hoặc người khác hoặc tổ chức khác bất kỳ lợi ích nào như tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác sẽ phạm tội Đưa hối lộ.

Nếu đưa 2 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng hoặc lợi ích phi vật chất để người có chức vụ, quyền hạn làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, người đưa hối lộ bị phạt tiền 20 triệu đồng đến 200 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. Hình phạt cao nhất tới 20 năm tù nếu của hối lộ là tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá 1 tỷ đồng trở lên.

Tuy nhiên, nếu người đưa hối lộ chủ động khai báo trước khi bị phát giác thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và được trả lại một phần hoặc toàn bộ của đã dùng để đưa hối lộ.

Trong trường hợp người đưa tiền là đưa qua khâu trung gian thì người trung gian sẽ bị xử lý về tội môi giới hối lộ.

Luật sư Cường phân tích thêm, trường hợp người đưa tiền không biết người có chức vụ quyền hạn trong việc là chủ thể tác động vào kết quả thi là ai, chỉ đưa tiền cho người trung gian có chức vụ quyền hạn, để nhờ người đó tác động đến người có chức vụ quyền hạn nào đó để sửa điểm, nâng điểm (không rõ người cụ thể nào) thì vụ việc này chỉ xử lý người đã nhận tiền về tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản theo quy định tại điều 355 bộ luật hình sự.

Theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự thì cơ quan điều tra sẽ phải làm rõ tất cả các tình tiết, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, cũng như các hành vi vi phạm theo quy định pháp luật.

Khi những tài liệu, chứng cứ đã được làm rõ thì phải kết luận là hành vi có sai phạm hay không, ai sai phạm, sai phạm như thế nào, vi phạm vào điều nào khoản nào của luật và kiến nghị đề nghị xử lý ra sao.

Bởi vậy số tiền mà các bị can đã chiếm đoạt trong vụ án này phải xác định là tiền nhận hối lộ hay là tiền lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt tài sản của người khác làm cơ sở xác định tội danh và áp dụng mức hình phạt phù hợp.

Nếu người nhận tiền là người có chức vụ quyền hạn, nhận tiền để làm sai công vụ (sửa điểm, nâng điểm) thì rõ ràng đây là hành vi nhận hối lộ chứ không thể là hành vi vi phạm nào khác và phải khởi tố, xử lý về tội nhận hối lộ theo Điều 354 BLHS thì mới đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Nếu chứng minh được hành vi nhận tiền để làm sai công vụ mà không xử lý về tội nhận hối lộ, chỉ xử lý về tội danh khác (tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ – Gây thiệt hại đến tài sản của tổ chức, cá nhân nhưng không chiếm đoạt tài sản) và yếu tố vật chất (chiếm đoạt tài sản, trục lợi về tài sản) sẽ giải quyết ở giai đoạn 2, tách vụ án, tách rút tài liệu để xử lý sau thì e rằng một hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý 2 lần hoặc xử lý không đúng tội danh, không đúng với nguyên tắc của luật.

Luật sư Cường cũng cho rằng cơ quan tiến hành tố tụng cần sớm điều tra, làm rõ hành vi của những người đưa tiền nhờ “chạy điểm”, nếu đủ căn cứ xử lý về tội đưa hối lộ thì cần phải khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra về hành vi đưa hối lộ theo quy định tại Điều 364 Bộ luật hình sự năm 2015, đảm bảo nguyên tắc công bằng, đúng pháp luật và đảm bảo răn đe, phòng ngừa chung cho xã hội.

Xem thêm clip: Bộ GD&ĐT nói về trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra gian lận thi cử: