Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm 25/6 hoan nghênh tiến triển gần đây về một vấn đề quan trọng với Mỹ: Việc chuyển giao tiêm kích F-35 tối tân.
“Chúng tôi đã thảo luận về máy bay chiến đấu F-35. Chúng tôi đã thanh toán 1,3-1,4 tỷ USD cho F-35 và chúng tôi thấy rằng ông Trump có thiện chí trong việc chuyển giao chúng”, ông Erdogan cho biết khi phát biểu tại một cuộc họp báo ở The Hague sau Hội nghị Thượng đỉnh NATO.
Trước đó, vào cuối ngày 24/6, nhà lãnh đạo lâu năm của Thổ Nhĩ Kỳ đã có cuộc gặp riêng với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Cuộc họp bên lề hội nghị được coi là một nỗ lực nhằm lật sang trang mới cho mối quan hệ vốn gập ghềnh giữa hai quốc gia thành viên NATO.
Quan hệ giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đã trở nên căng thẳng trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump sau quyết định của Ankara về mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 Triumf do Nga sản xuất.
Điều này đã thúc đẩy Washington loại Ankara khỏi chương trình mua máy bay chiến đấu F-35. Sự hỗ trợ của Mỹ cho lực lượng dân quân người Kurd ở Syria mà Thổ Nhĩ Kỳ coi là mối đe dọa cũng làm tổn hại đến mối quan hệ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại The Hague, Hà Lan, ngày 24/5/2025. Ảnh: Prensa Latina
Bloomberg dẫn lời một số quan chức Thổ Nhĩ Kỳ ẩn danh cho biết trước cuộc hội đàm cấp cao tại The Hague, ông Erdogan dự kiến sẽ cố gắng thuyết phục ông Trump dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ và khôi phục vai trò của Ankara trong chương trình F-35 bằng cách đưa ra lời đảm bảo rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ sử dụng hệ thống phòng thủ tên lửa của Nga một cách có kiểm soát.
Thổ Nhĩ Kỳ đã lập luận rằng việc mua máy bay phản lực F-35 sẽ cho phép quân đội của họ hoạt động đồng bộ với các thành viên NATO khác và tăng cường khả năng răn đe ở sườn Đông Nam của liên minh.
Nguồn tin của Bloomberg cho biết Thổ Nhĩ Kỳ muốn mua tổng cộng 40 chiếc F-35 và 40 chiếc F-16.
Ngoài ra, Ankara đã tìm cách để có được và lắp ráp động cơ GE Aerospace F110 và F404 được sử dụng trong các máy bay chiến đấu do Mỹ sản xuất và trong các máy bay chiến đấu Kaan hai động cơ và máy bay huấn luyện Hurjet do chính Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất.
Phát biểu tại cuộc họp báo ở The Hague hôm 25/6, ông Erdogan cũng nói về mục tiêu chi tiêu quốc phòng mới của NATO. Ông cho rằng không thể cải thiện hiệu quả của liên minh chỉ bằng cách tăng chi tiêu quốc phòng.
“Tất nhiên, không thể cải thiện hiệu quả của liên minh chỉ bằng cách tăng chi tiêu quốc phòng. Sự hiểu biết và hợp tác lẫn nhau giữa các đồng minh cũng phải được thiết lập một cách chân thành”, Tổng thống Erdogan nói, cho biết Ankara sẽ dần tăng chi tiêu quốc phòng của mình từ 2% lên 5% GDP trong 10 năm tới bằng cách sử dụng ngân sách quốc gia.
Nhấn mạnh những nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc tăng cường khả năng răn đe và củng cố năng lực phòng thủ, ông Erdogan cho biết đất nước ông đã có một “bước đột phá lớn” trong ngành công nghiệp quốc phòng của mình trong những năm gần đây.
Về sự hội nhập của ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho biết ông nhấn mạnh rằng sự tham gia của các đối tác NATO không thuộc EU sẽ “phục vụ lợi ích của toàn bộ châu Âu”.
Ankara cũng đang đàm phán với London và Berlin về chương trình máy bay phản lực Eurofighter, ông cho biết, đồng thời lưu ý “những diễn biến tích cực”.
Minh Đức (Theo Anadolu, Bloomberg)
